ុ
ដោយ ចាន់ លីដា(rfi)
ក្រោយពីការរួចរស់ជីវិតពីរបបប៉ុលពត សិល្បៈវប្បធម៌បុរាណខ្មែរ នាពេលបច្ចុប្បន្នត្រូវប្រឈមមុខជាថ្មីម្តងទៀតទៅនឹងការហូរចូលនៃ តន្ត្រីសិល្បៈសម័យថ្មី។ លោកតា គង់ ណៃ ជាអ្នកជំនាញល្បីល្បាញខាងភ្លេង និងចម្រៀងចាប៉ី តាំងពីទសវត្សទី៦០ កំពុងមានការព្រួយបារម្ភចំពោះការបាត់បង់នូវសិល្បៈបុរាណដ៏កម្រមួយ នេះ និងចង់សំណូមពរអោយមានភាពរួសរាន់នៅក្នុងការដាក់បញ្ចូលសិល្បៈ ចាប៉ីជាសម្បត្តិបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោក។
បទយកការណ៍របស់ ចាន់ លីដា
-------------------------------------------------------------------------------------
សូមស្ដាប់ចំរៀងចាប៉ីរបស់លោកតាគង់ណៃច្រៀងបំពេរអស់លោកអ្នក ដើម្បីស្ដាប់កំសាន្ដជាពិសេសពេលរាត្រីស្ងាត់
|
| ||||||||||||
|
| ||||||||||||
ភ្នំពេញ: មានការនិយាយថា លោកតាគង់ ណៃ ដែលអ្នកចម្រៀងចាប៉ីល្បីឈ្មោះបច្ចុប្បន្ន គាត់ពិការភ្នែក ដោយសារតែរៀនច្រៀងចាប៉ី ។ ប៉ុន្តែលោកតាបានបញ្ជាក់ថា គាត់ពិការភ្នែកតាំងពីគាត់មិនទាន់ចេះច្រៀងចាប៉ីម្ល៉េះ ហើយអ្នកចម្រៀងចាប៉ីភាគច្រើនជាមនុស្សពិការភ្នែកនោះមិនមែនពិការ ដោយសារការ រៀនចាប៉ីទេ ពួកគាត់ពិការភ្នែកហើយ ទើបមករៀនច្រៀងចាប៉ី ។
លោកតា គង់ ណៃ មានស្រុកកំណើតកើតជានៅភូមិដូង ស្រុកកំពត ខេត្តកំពត ។ គាត់បានរៀន ចាប៉ីតាំងពីអាយុបាន ១៣ឆ្នាំ ជាមួយឪពុកធំរបស់គាត់ ។ ដោយភ្នែកងងឹតមើលមិនឃើញខ្ទង់ចាប៉ី គាត់បានប្រើត្រចៀកនិងធ្វើមាត់តាម នូវអ្វីដែលឪពុកធំបានដេញឱ្យស្តាប់ ។ ហើយនៅពេលទំនេរ គាត់បានរៀនដេញចាប៉ីតាមសូរមាត់របស់ខ្លួន ។ ដោយការខិតខំប្រឹងប្រែង និងដោយមាននិស្ស័យពីធម្មជាតិផង លោកតាអាចចេះដេញចាប៉ី និងចងចាំពាក្យពេចន៍ចម្រៀងបានយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញ ។ លោកតាបន្តថា ខួរក្បាលរបស់គាត់អាចចាំបានច្បាស់ណាស់ មុននឹងច្រៀងអំពីអ្វីមួយ គ្រាន់តែឱ្យគេនិយាយប្រាប់ដំណើររឿងនោះ គាត់អាចច្រៀងបានភ្លាម ។
នៅក្នុង របប ប៉ុល ពត លោកតាត្រូវបានគេជម្លៀស ឱ្យទៅភូមិព្រែកថ្នាំ ស្រុកបន្ទាយមាស ក្រោយមក ទៅភូមិដំណាក់កន្ទួត ទៅភូមិកណ្តាលទួល ខេត្តកំពត ។ ទោះជាគាត់ពិការភ្នែកក្តី ពួកប៉ុលពតមិនឱ្យទំនេរទេ គាត់ត្រូវបានគេប្រើឱ្យវាយជក់ត្នោត ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦-១៩៧៧ គាត់ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមបញ្ជាឱ្យច្រៀងបម្រើនយោបាយរបស់ខ្លួន ។ លុះរបបឃោរឃៅនោះ បានខ្ចាត់ខ្ចាយទៅ លោកតាបានវិលត្រឡប់ទៅនៅស្រុកកំណើតវិញ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ គាត់បានមកប្រឡងចម្រៀងចាប៉ីនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ ទូទាំងប្រទេស ។ នៅក្នុង ឆ្នាំ១៩៩២ ខាងក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានទៅអញ្ជើញលោកតាឱ្យមកធ្វើការ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ក្រៅពីធ្វើការនៅក្នុងក្រសួងនេះ លោកតាបង្រៀនចាប៉ីនៅសាលាពន្លឺសិល្បៈខ្មែរអមតៈ ។
លោកតា គង់ ណៃ បាននិយាយថា បច្ចុប្បន្នគាត់សង្កេតឃើញថា ចាប៉ី មិនសូវមានអ្នករៀនប៉ុន្មាន ឡើយ ព្រោះមនុស្សជាច្រើនមានជំនឿថា រៀនច្រៀងចាប៉ីនឹងធ្វើឱ្យពិការភ្នែក ។ គេមានជំនឿបែបនេះ ដោយសារគេឃើញថា អ្នកចម្រៀងចាប៉ីល្បីឈ្មោះតាំងពីដើមរៀងមក ភាគច្រើនជាមនុស្សពិការភ្នែក ជាក់ ស្តែងដូចជាលោកតាប្រាជ្ញ ឈួន, នេត ពេ ជាដើម ។ ប៉ុន្តែលោកតាគង់ ណៃ បានធ្វើការបញ្ជាក់ថា ជំនឿ នេះពិតជាពុំត្រឹមត្រូវទេ អ្នកលេងចាប៉ីល្បីជាច្រើន ដូចជាតាពូថៅដៃ, តាម៉ម សុន, តាចាប៉ីហោះ និង តាស្មៀនឈិន សុទ្ធតែមិនមែនជាមនុស្សពិការភ្នែក ។ ចំណែកលោកតាប្រាជ្ញ ឈួន ពិការភ្នែកនៅអាយុ៧ ឆ្នាំ តាំងពីគាត់មិនទាន់ចេះច្រៀងចាប៉ីម្ល៉េះ រីឯលោកតានេត ពេ ក៏ដូច្នេះដែរ គាត់បានងងឹតភ្នែកតាំងពីអាយុ ២០ឆ្នាំ ដោយសារគាត់ពិសាស្រាច្រើនពេក បណ្តាលឱ្យឈឺក្បាល ហើយគាត់បានចាប់ខ្យល់នៅចន្លោះចិញ្ចើមរបស់គាត់ មិនដឹងជាមូលហេតុអ្វីទេ ក៏ខ្វាក់ភ្នែកអស់ម្ខាងទៅ ។ ក្រោយមកស្រាប់តែឆ្លងទៅម្ខាងទៀត ធ្វើឱ្យលោកតា នេត ពេ ពិការភ្នែកទាំងសងខាងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ដោយឡែកចំពោះ រូបលោកតាផ្ទាល់វិញ ក៏ពិការភ្នែកតាំងពីមុនចេះច្រៀងចាប៉ីដែរ កាលនោះលោកតា មានអាយុ៤ឆ្នាំ បានកើតជំងឺអុតធំ ធ្វើឱ្យគាត់ធ្លាក់ខ្លួនជាមនុស្សពិការភ្នែករហូតសព្វថ្ងៃ ។
លោកតា គង់ ណៃ បានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភរបស់គាត់ថា បើកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់គ្នាយល់ថា រៀនចាប៉ីនាំឱ្យងងឹតភ្នែកនោះ យូរៗទៅនឹងបាត់បង់សម្បត្តិវប្បធម៌ដ៏ប្រពៃមួយនេះមិនខាន ។ បច្ចុប្បន្នពុំសូវមានសិស្សចូលរៀនចាប៉ីទេ ព្រោះបើតាមការបង្រៀនរបស់គាត់ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ពុំសូវមានសិស្សច្រើនឡើយ ។ លោកតាបានអំពាវនាវសុំឱ្យកូនខ្មែរទាំងអស់ ជួយលើកស្ទួយសិល្បៈទម្រង់ចាប៉ី ដែលជាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិរបស់យើងផង ។ តែទោះយ៉ាងណា លោកតាប្រាប់ថា នៅស្រុកស្រែមានគេនិយមស្តាប់ចាប៉ីច្រើន ឯនៅទីក្រុងវិញពុំសូវមានទេ ។ ព្រោះពេលនេះ ជាសម័យទំនើបឆើតឆាយ ដូច្នេះសិល្បៈបែបបុរាណពុំសូវទាក់ទាញឡើយ ។ តែនេះដោយសារ ពួកគេមិនទាន់យល់ច្បាស់ពីសិល្បៈបុរាណថាមានអត្ថន័យបែបណា ។
លោកតាគង់ ណៃ ត្រូវបានក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈផ្តល់ប្រាក់បៀវត្សរ៍ ៥០ដុល្លារក្នុង១ខែ សម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន ឧបត្ថម្ភ ៥០ដុល្លារ ក្នុង១ខែ និងសាលាពន្លឺសិល្បៈខ្មែរអមតៈឧបត្ថម្ភ ៥០ដុល្លារ ក្នុង១ខែ ៕
|
| ||||||||||||
|
| ||||||||||||
Kung Nai Sang Counting the Commune and District
 | Chapay 8 Artist: Chapay |
ចាប៉ីដងវែង មានប្រវត្តិ ដ៏យូរលង់ណាស់ មកហើយក្នុងសង្គមខ្មែរ ។ កាលណាគេឮ ពាក្យថា “ចាប៉ី” ចាស់បុរាណខ្មែរ សំគាល់ទុកថា ជាតន្ត្រីម៉្យាង ដែលច្រៀងអប់រំ ប្រៀបធៀបសង្គម, រិះគន់សង្គម, ផ្តល់ជា គតិបណ្ឌិត សំរាប់ដាស់តឿន ដល់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ ។ ពាក្យទំនៀម ទាំងអម្បាលនេះ បច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបាន យុវជនសម័យថ្មី គេនាំគ្នាបំភ្លេច និងរិះគន់ថា ជាតន្ត្រីហួស សម័យហើយ ទោះបីមានអ្នក ចម្រៀងដ៏ល្អឯក ប៉ិនប្រសប់យ៉ាងណា ក៏គ្មានប្រយោជន៍ដែរ ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ មនុស្សជាតិ បានបង្ហាញនូវ របកគំហើញស្តីពី ចាប៉ីដងវែង ថា រាល់ច្បាប់ក្បួន ទូន្មានកូនចៅ មានដូចជា ច្បាប់កេរកាល,ច្បាប់អរិយ សត្ថា, ច្បាប់ព្រះរាជសម្ភារ, ច្បាប់ក្រម, ច្បាប់បណ្តាំបិតា, និងច្បាប់ល្បើកថ្មី ព្រមទាំងច្បាប់ដទៃៗ ជាច្រើនទៀត។ ច្បាប់ដែលលើក យកមកនេះសុទ្ធតែ កើតចេញពីបញ្ញាញាណ កវីបណ្ឌិតពីបុរាណ ដែលចង ក្រង ហើយយកទៅច្រៀង ដាស់តឿនក្រើនរំលឹក ដល់អ្នកដែលភ្លេចស្មារតី មិនប្រឹងប្រែងខិតខំព្យាយាម រកស៊ីចិញ្ចឹមជាដើម ។ ចាប៉ីដងវែង វាជាប្រភេទតន្ត្រី មួយបែប ដែលមនុស្សច្រៀង ចម្រៀងជាកាព្យ ដែលមានពាក្យពេចន៍ ណែងណងចងជា កម្រងកែវ យ៉ាងពីរោះរណ្តំ ហើយមានន័យ ជ្រាលជ្រៅបំផុត ចំពោះការអប់រំ ។ ប៉ុន្តែជាអកុសល ចាប់តាំងពីឆ្នាំសូន្យ រហូតដល់នាបច្ចុប្បន្នភាពនេះ ប្រទេសខ្មែរត្រូវ បានបាត់បង់ បញ្ញវន្តកវីនិពន្ធ ស្ទើរតែគ្មានសល់ ដោយសារបនប្រល័យ ពូជសាសន៍។ ដូច្នេះហើយក្រោមកិច្ច ខិតខំប្រឹងប្រែង អស់ពីកំលាំងកាយចិត្ត ដែលសម្តេចតេជោ ជាប្រមុខ លោកតែងតែស៊ើបសួរ រាវ រកអ្នកណាដែល ចេះច្រៀងចាប៉ី ដើម្បីយកមកឱ្យបង្រៀន ដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ឱ្យបានចេះដឹង និងយល់នូវតម្លៃ វប្បធម៌របស់ជាតិឯង។ ក្នុងគោលបំណងបណ្តុះ ពង្រីកនូវវត្ថុដ៏កម្រមួយនេះ ឱ្យបានកើត ឡើងវិញ កុំឱ្យវាស្លាប់ដោយសារយើង ទាំងអស់គ្នាបំភ្លេចវានោះ ។ កត្តានេះហើយបានជា សម្តេចមានប្រសាសន៍ កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៩ នៅសាលសន្និសីទ ចតុមុខកន្លងទៅ ថ្មីៗនេះថា “ការ រស់ឡើងវិញ នៅវិស័យសិល្បៈ ទស្សនីយភាពជាតិយើង មានសន្ទុះរីកដុះដាល ដ៏ខ្លាំងក្លា ។ វឌ្ឍនភាពនេះ បានបន្តចីរភាព រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ក៏ប៉ុន្តែទោះបីជា យ៉ាងណា វឌ្ឍនភាព លើវិស័យសិល្បៈ ទស្សនីយភាពជាតិ នៅមានការប្រឈម ដែលចាំបាច់ត្រូវកែលំអ” ។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានមានបប្រសាសន៍បែបនេះ ក្នុងពិធីបិទសិក្ខាសាលាជាតិ ស្តីពី “សិល្បៈទស្សនីយភាពខ្មែរ ៣០ឆ្នាំ ក្នុងការរស់ ឡើងវិញ និងការអភិវឌ្ឍន៍” ។ យោងតាមការសម្ភាសន៍ ផ្ទាល់ពីលោកតាព្រឹទ្ធាចារ្យ គង់ ណៃ បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ទស្សនាវដ្តី ឃីស ថា
ទី១-ចាប៉ីដងវែងបុរាណខ្មែរ គឺច្រៀងឡើងសម្រាប់ អប់រំដល់យុវជនខ្មែរ ឱ្យស្គាល់នូវទម្រង់សិល្បៈ វប្បធម៌របស់ជាតិ ។
ទី២-ចង់ឱ្យយុវជន យល់ថា ពាក្យសិល្បៈ ប្រែជាសេចក្តីថា “ការប៉ិនប្រសប់” ឱ្យឈ្មោះថា សិល្បៈ ។
ទី៣-ចង់ឱ្យយុវជនខ្មែរ ស្គាល់អំពីខែខាងខ្នើត, ខាងរនោច, របស់ខ្មែរឱ្យបាន ច្បាស់លាស់ ។ លោកតា គង់ ណៃ បន្តថា ការបណ្តុះបណ្តាល នូវវិស័យសិល្បៈ ចាប៉ីដងវែងនេះ គឺយើងមិនអាចពឹងផ្អែក ទៅតែ អ្នកច្រៀងចាប៉ីនោះទេ សំខាន់គឺគ្រប់សាលារៀន ទាំងអស់ អ្នកគ្រូ លោកគ្រូក៏ត្រូវតែ ធ្វើការណែនាំ ពន្យល់ឱ្យសិស្ស បានស្គាល់នូវ ទម្រង់សិល្បៈ ចាប៉ីដងវែង កំពុងតែជួប គ្រោះភ្លៀងព្យុះសង្ឃរា ពីសំណាក់ យុវជន ដែលពួកគេទាំងឡាយ មិនសូវនិយមចូលចិត្ត ដោយពួកគេពេញនិយម តែលើបទចម្រៀង សម័យទំនើប តែប៉ុណ្ណោះ ។ លោកតាបានអំពាវនាវ តាមរយៈទស្សនាវដ្តី ថា “សុំឱ្យយុវជនខ្មែរ មេត្តា អាណិតចាប៉ីដងវែងផង កុំទុកឱ្យនៅរងារឯកោ ត្រូវនាំគ្នាលើកស្ទួយ ចាប៉ីបុរាណខ្មែរ ឡើងវិញ ពុំដូច្នោះ ទៅថ្ងៃមុខយើងនឹងបាត់បង់ ប្រសិនណាបើយើង មិននាំគ្នាថែរក្សាឱ្យគង់វង្ស” ។ ទស្សនាវដ្តី ឃីស បាន សម្ភាសន៍លោក ពន្លក ជីវ៉ា និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យ បៀលប្រាយឆ្នាំទី០១ ឯកទេសគ្រប់គ្រង់ពាណិជ្ជកម្ម លោកបានបញ្ចោញ ទស្សនៈប្រាប់ថា “លោកមានការនិយម ចូលចិត្តស្តាប់ចាប៉ី ខ្លាំងណាស់ ពីព្រោះ លោកយល់ថា ស្តាប់ចាប៉ីនាំឱ្យយើង ទទួលបានចំណេះដឹង អប់រំប្លែកៗពីសង្គម” ។ លោកបន្តថា “ចាប៉ីដងវែង គួរតែត្រូវអភិរក្ស ឱ្យបានគង់វង្ស នឹងបន្តផ្សព្វផ្សាយ នៅទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុឱ្យបាន ទូលំទូលាយ ជាងនេះ, នោះលោកសង្ឃឹមថា និងមាននិស្សិតជាច្រើន ស្តាប់ជាមិនខានឡើយ” ។ និស្សិតរូបនេះដដែល បានសំណូមពរថា “សូមឱ្យក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ មេត្តាពង្រឹង ចាត់វិធានការណ៍ ផ្សព្វ ផ្សាយ និងប្រមូលលោក អ្នកច្រៀងចាប៉ីដងវែង ពីបណ្តាលខេត្តនានា ដើម្បីទុកសម្រាប់បង្រៀន ដល់កូនខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ” ។ ចំពោះនិស្សិត កែវ ពេជ្ររស្មី រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទ នីតិសាស្ត្រ និង វិទ្យាសាស្ត្រ សេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំទី១ បានបញ្ចោញទស្សនៈថា “តន្ត្រីបុរាណចាប៉ីដងវែង ជាតន្ត្រីមួយដ៏កម្ររក ហើយអ្នកច្រៀង ក៏មិនងាយរកដែរ។ ដូច្នេះចាប៉ីដងវែង វាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ សម្រាប់ជា និមិត្ត រូប នៃវប្បធម៌ ជាតិខ្មែរ” ។ លោកបន្តថា “ដើម្បីលើកស្ទួយនូវ ចាប៉ីដងវែង ក្នុងស្រទាប់យុវជនខ្មែរ ទាល់តែយើងទាំងអស់គ្នា ជានិស្សិតប្រមូលផ្តុំគ្នា ស្រាវជ្រាវ ពិភាក្សានូវរឿងនេះ ឱ្យបានដឹងពិតប្រាកដថា វាមានគំនិតអប់រំ ដល់ សង្គមបែបណាខ្លះ ” ។ ដោយលោកបានលើក ឡើងនូវច្បាប់ ក្រម ង៉ុយ មួយឃ្លាថា “នគរថ្កើងប្លែក សប្បាយតែភ្នែក ក្នុងចិត្តរងកម្ម កូនប្រុសសណ្តាប់ កុំភ្លេចបណ្តាំ កប្បាសសូត្រថ្នាំ ត្រីម៉ាំលែងថោក” ។
ដោយៈ កុលាទីបា
ដកស្រង់ចេញពីទំព័រសារព័តមានខ្មែរ Cambodia News
(The Cambodian Internet Newspapers|សារព័តមានខ្មែរលើអ៊ីនធើណែត)
0 comments:
Post a Comment
លោកអ្នកអាចបញ្ចេញមតិនៅទីនេះបាន តែសូមជៀសវាងការប្រើពាក្យ អសុរសមិនសមរម។ អរគុណ!